با شروع روند مدرنیزاسیون، جامعه از اقتصاد کشاورزی به اقتصاد صنعتی تغییر شکل یافت این امر سبب تغییرات گسترده ای در تمام ساختارهای جامعه از جمله، گسترش شهرنشینی، تخصصی شدن مشاغل، افزایش بی رویه مهاجرت، بهبود سلامتی، افزایش امید به زندگی، بالا رفتن تحصیلات،کاهش نرخ باروری، تغییر ساختار خانواده و غیره می شود. با تغییر ساختار خانواده شاهد افزایش نرخ رو به رشد طلاق هستیم که خود متقابلا باعث افزایش نرخ ن سرپرست خانوار می شود. ن سرپرست خانوار از جمله اقشار ضعیف و کم توان جامعه هستند که از فرصت های شغلی، مهارتهای فنی و حرفه ای و سطح سواد پایینی برخوردارند و با مشکلات اقتصادی زیادی به دلیل تامین هزینه های زندگی خود و فرزندانشان مواجهه اند که این امر زمینه آسیب پذیری آنان را در جامعه افزایش می دهد. ن سرپرست خانوار به نی اطلاق می شود که بدون حضور منظم یا حمایت مالی یک مرد، سرپرستی خانواده را به عهده دارند و مسئولیت اقتصادی خانواده را خود به تنهایی به دوش می کشند. این تعریف ن طلاق گرفته، بیوه، نی که همسرشان معتاد، از کار افتاده یا بیکارهستند و مجبورند هزینه زندگی را خود تامین کنند و یا نی که همسرشان مهاجرت کرده اند،را نیز دربر می گیرد.
توانمندی سازی ن با رفاه و توسعه جوامع ارتباط تنگاتنگی دارد. ن نیز جزو سرمایه های انسانی جامعه محسوب می شوند شکی نیست که سرمایه انسانی یکی از عوامل مهم در رشد و توسعه اقتصادی هر جامعه ای محسوب می شود. ارتقای ن در جامعه به عنوان یکی از مهم ترین عوامل شتاب بخشیدن به فرایند توسعه شناخته می شود. بنابراین فراهم کردن شرایط برای ارتقای پایگاه و موقعیت اقتصادی اجتماعی ن سرپرست خانوار در جامعه، از طریق ایجاد محیطی امکانپذیر است که در آن امکان اجرای تهای اقتصادی اجتماعی برای رشد و توسعه همه جانبه ظرفیتهای بالقوه این گروه از افراد جامعه میسر باشد.
واقعیت آنست که با توجه به ارزشها و هنجارهای اجتماعی فرهنگی، سنت، فقر، بی سوادی و نگرشهای عمومی منفی که نسبت به قضیه تک سرپرستی ن» وجود دارد، زمینه برای، انزوا، طرد شدگی از جانب دوستان و فامیل، محرومیت، حاشیه نشینی، اعتماد به نفس پایین، ترس و اضطراب،کمبودهای عاطفی، پیشنهادهای نامطلوب، تقاضای صیغه شدن، و سوءاستفاده از ن در جامعه دو چندان می شود. در چنین شرایطی قابل پیش بینی است در این گروه از ن مشکلات و اختلالات روانی فزونی خواهد گرفت که این قضیه فرزندان و خانواده آنان را نیز به تبع متاثر از آن خواهد ساخت. بنابراین تغییر نگرشها و ارزشهای غلط نیازمند تلاشی مضاعف و برنامه ریزی شده از جانب مسئولین هم در سطح کلان و هم در سطح خرد می باشد.گرچه تلاشهای زیادی از سوی مسئولین و ارگانهای ذیربط در زمینه رفع مشکلات این گروه از ن سرپرست خانوار مورد اجرا قرار گرفته است با این وجود هنوز توانمندسازی ن سرپرست خانوار آنچنان که باید و شاید مورد توجه واقع نشده و این تلاشها تا رسیدن به اوضاع مطلوب فاصله زیادی دارند.
در کنفرانس توانمندسازی ن در دهه۱۹۹۰ پنج عامل زیر را به عنوان مولفه های توانمندسازی معرفی کردند:
احساس خودارزشمندی؛ حق انتخاب؛حق دستیابی به فرصتها و منابع؛ حق داشتن قدرت و کنترل زندگی خود در خانه و بیرون از خانه؛ و توانایی ن برای تاثیر گذاشتن بر تغییرات اجتماعی برای ایجاد نظم اقتصادی اجتماعی بیشتر درعرصه ملی و بین المللی. با ترکیب این عناصر می توان توانمندسازی را به عنوان قدرت مالی و تصمیم گیری تعریف کرد. به عبارت دیگر توانمندسازی را می توان به عنوان افزایش دارایی و توانایی افراد یا گروهها برای ساختن انتخاب هدفمند و مفید در اجتماع تعریف کرد.
افزون بر این توانمند سازی ن باعث شکوفایی قابلیتها و توانایی های ن می شود و آزادی انتخاب و فعالیت بهتر و موثرتر آنان را در زندگی خود و فرزندانشان میسر می سازد.توانمندسازی همچنین آگاهی ن را در زمینه های مختلف بالا می برد و زمینه فعالیت موثر ن را در جامعه ممکن می سازد. با این همه توانمندسازی ن سرپرست خانوار یک مسئله چندبعدی است که شامل دستیابی به تصمیم گیری در تمام مسائل خانوادگی، ی، اجتماعی و فرهنگی می باشد.گرچه در کشورهای در حال توسعه بیشتر بعد اقتصادی آن مورد توجه واقع شده است. بنابراین توانمندسازی شامل چندبعد می باشد از جمله:
توانمندسازی اقتصادی: شامل دستیابی ن سرپرست خانوار به پس انداز و اعتبارات مالی است که به آنان نقش اقتصادی بیشتری در گرفتن تصمیمات در امور زندگیشان را به آنها واگذار می کند و رفاه خود و خانواده خویش را بیشتر مورد توجه قرار می دهند. بعلاوه دسترسی به امکانات مالی فرصتهای شغلی را برای ن ارتقا می دهد که در این زمینه دولت از طریق ارگانهای خاصی مبلغی را به عنوان وام خوداشتغالی وخدمات بیمه امکاناتی را در اختیار این گروه قرار می دهد.
توانمندسازی روانی: شامل دستیابی ن سرپرست خانوار به آموزش هایی به صورت فردی،گروهی و فیلمهای آموزشی است که توسط مددکاران و روانشناسان به آنان عرضه می شود مثل آموزش بالا بردن اعتمادبنفس و اعتماد کردن به دیگران.
توانمندسازی ی و اجتماعی: افزایش فعالیتهای اقتصادی ن و کنترل بیشتر آنان بر منابع درآمدی باعث بهبود مهارتها ،تحرک و دستیابی بیشتر آنان به شناخت و ایجاد شبکه های اجتماعی می شود چیزی که در حال حاضر در انجمن ها و سمن ها مشاهده می شود. این تغییرات با شکل گیری گروهها تقویت می شود که زمینه ساز ایجاد جنبش های وسیع برای تغییرات ی و اجتماعی در ن می شود.
در خاتمه باید گفت با توجه به شرایط سختی که ن سرپرست خانوار و فرزندانشان با آن در جامعه دست و پنجه نرم می کنند با توانمندسازی در ابعاد مختلف می توان زمینه رفع مشکلات و فراهم کردن هرچه بهتر امکانات و تسهیلات را در جامعه برای این قشر از افراد اجتماع امکانپذیر ساخت. با انجام پژوهش و مطالعات دقیق و گسترده توسط متخصصان و پژوهشگران، و تدوین قوانین و تهای مناسب بهتر می توان در جهت بهبود وضع این گروه از اقشار جامعه به توسعه همه جانبه در جهت تعالی و رشد انسانیت گام برداشت.
درباره این سایت